Review van Carnegie
“Ontmoet ge iemand die te moe is om u toe te lachen, schenk hem dan uw glimlach.” Dat zijn wijze woorden van Andrew Carnegie. En als jij in dit spel een geniaal zakenman blijkt te zijn en het succesvolste imperium opbouwt, dan ben jij degene die die (brede) ‘glimlach’ aan zn medespelers toont.
Carnegie verschijnt op 18 januari 2021 op Kickstarter en is het 27e spel in de Masterprint Serie van Quined Games. Een spel van Nederlandse bodem dus. Xavier Georges (Troyes, Carson City, Black Angel) is de ontwerper en bedenker en Ian O’Toole (On Mars, Age of Steam, Lisboa) heeft als illustrator het visuele gedeelte op zich genomen. Een erg veelbelovende combinatie waar weleens een heel bijzonder spel uit kan voortkomen. Ik was dan ook enorm enthousiast toen ik de kans kreeg om aan de hand van een prototype van dit spel een review te mogen schrijven.
CARNEWIE
De kans is groot dat een van jouw favoriete artiesten hebben opgetreden (of er nog steeds van dromen) in de Carnegie Hall in New York. Deze is gefinancierd door Andrew Carnegie. Of iets dichterbij: het Vredespaleis in Den Haag is ook gefinancierd door Carnegie.
Een rijke Weldoener dus. Deze van origine straatarme Schot emigreerde al op jonge leeftijd naar Amerika om daar uiteindelijk een van de rijkste mannen van zijn tijd te worden. Een self-made man, een voorbeeld van The American Dream. En die rijkdommen wilde hij niet voor zichzelf houden, maar delen met anderen die zich daardoor weer konden ontwikkelen. Hij werd een filantroop en bouwde onder andere 2500 openbare bibliotheken.
HET DOEL VAN CARNEGIE
In 20 rondes ga je jouw bedrijf uitbreiden door te investeren, doneren, bouwen. Je opent nieuwe kantoren, huurt personeel in en door transport te verbeteren bouw je een netwerk in de USA op. De speler die aan het einde van het spel de meeste punten heeft verzameld is de winnaar.
4 REGIO’S
Carnegie speelt zich af in het Amerika van de 19e/begin 20e eeuw. Wat direct opvalt is dat de kaart op het gezamenlijke speelbord is verdeeld in 4 regio’s: West, Midwest, South & East. Iedere regio heeft zijn eigen transport-spoor, waarop je de ontwikkelingen op het gebied van transport in deze regio bijhoudt. Zo begin je met paard-en wagen en probeer je uiteindelijk je transport met de trein te laten verlopen. Jouw positie op deze sporen is belangrijk. Steeds als jouw medewerkers uit deze regio terug komen van een missie, dan ontvang jij per medewerker de transportbonus die bij jouw positie op het spoor hoort.
JOUW BEDRIJF
Iedere speler heeft een eigen speelbord met daarop zijn bedrijf met de verschillende kantoren. Heel bijzonder zijn de 4 project-sporen die je in de loop van het spel steeds verder onder je speelbord uitschuift, naarmate je meer research hebt gedaan. Deze 4 project-sporen zijn Infrastructuur, Industrie, Commercie & Woningen.
Jouw kantoorgebouw bestaat uit 4 lagen. Je kunt hierin nog maximaal 10 kantoren bijbouwen. De kantoren zijn onderverdeeld in 4 categorieën (zie ‘Mogelijke acties’). Je begint allemaal met dezelfde 5 kantoren en 1 lobby. In die lobby komen nieuwe medewerkers binnen, en ook medewerkers die terugkomen van een missie starten weer in de lobby.
20 RONDES
Het spel bestaat altijd uit 20 speelrondes, maar de volgorde van deze rondes is ieder spel weer anders. Het rondespoor is opgebouwd uit 4 tijdlijnen. Elke ronde gaan we op een van deze 4 tijdlijnen vooruit. Iedere rij is weer gekoppeld aan één van de 4 acties (zie ‘Mogelijke acties’). Verder geeft de tijdlijn aan welke gebeurtenis er wordt gespeeld. Ieder spel kies je willekeurig 4 van de 8 beschikbare tijdlijnen (deze hebben ook nog een andere voor en achterkant) en daardoor is ieder spel uniek.
Een lang verhaal kort gemaakt: De startspeler kiest een van de 4 tijdlijnen en dat bepaalt de gebeurtenis en de actie die deze ronde gespeeld gaat worden.
EEN SPEELRONDE
De startspeler-trein en het tandwiel gaan met de klok mee naar de volgende speler en deze speler begint de nieuwe ronde. Iedere ronde bestaat uit 4 onderdelen:
- Kies een Tijdlijn – De startspeler kiest 1 van de 4 tijdlijnen. Iedere rij is gekoppeld aan een actie, en iedere stap op de tijdlijn is weer gekoppeld aan een gebeurtenis.
- Speel de Gebeurtenis – De 2 mogelijke gebeurtenissen zijn:
- Inkomsten genereren – Haal je personeel terug van missie uit de betreffende regio. Per personeelslid ontvang je de bonus van jouw positie op het transport-spoor en eenmalig alle open bonussen op je project-sporen.
- Maak een Donatie – Beginnend bij de startspeler mag iedereen 1 donatie doen (Zie ‘Donaties’).
- Speel de acties – Nu mag iedereen de acties in de kantoren van zijn bedrijf spelen die bij de gekozen categorie horen. Per actieve medewerker mag je 1 maal de actie uitvoeren.
- Activeer Personeel – Ieder inactief personeelslid (liggend) in een van jouw kantoren mag je activeren (rechtop zetten) door de betreffende kosten te betalen.
MOGELIJKE ACTIES
Met ieder actief personeelslid die in een kantoor staat van de gekozen categorie, mag je een actie spelen. Soms moet je om een actie te spelen het betreffende personeelslid op missie sturen. Je verplaatst hem dan vanuit het kantoor naar een van de regio’s op de kaart. De acties vallen in de volgende 4 categorieën:
- HUMAN RESOURCES – Met deze actie mag je medewerkers een aantal stappen verplaatsen door je bedrijf: van het ene kantoor naar het andere of naar een lege ruimte om voorbereidingen te treffen voor een nieuw kantoor. Na het verplaatsen zijn deze medewerkers inactief (ze ontvangen training).
- MANAGEMENT – Met het ene kantoor waarmee je het spel start in de categorie management kun je geld of goederen-blokjes ontvangen. Stuur je een personeelslid op missie dan ontvang je meer, maar je bent hem daarna dus wel even kwijt. Met het andere managementkantoor kun je ervoor kiezen om nieuwe kantoren te bouwen in jouw bedrijf. Dat kost je goederen-blokjes. Je hebt de keuze uit een grote hoeveelheid nieuwe kantoren, die allemaal weer nieuwe mogelijkheden bieden.
- CONSTRUCTIE – Met deze actie kun je projecten bouwen in de steden, maar dit kost je een aantal goederenblokjes. Je moet deze projecten al wel beschikbaar hebben op één van de project-sporen. Door een project te spelen komt er weer een bonus beschikbaar op een project-spoor.
- RESEARCH & DEVELOPMENT – Met deze actie ontwikkel je jouw bedrijf. Je ontvang studiepunten die je kunt gebruiken om vooruit te komen op 1 van de 4 transport-sporen in de regio’s. Je kunt met deze punten ook één van de 4 project-sporen een stapje verder onder je eigen speelbord uitschuiven.
NETWERK
Voor je bedrijf is het belangrijk om een goed transportnetwerk te hebben, je doet dus je uiterste best om de 4 grootste steden met elkaar te verbinden. Dit levert een flinke hoeveelheid punten op, afhankelijk van je positie op de transportsporen. Dus stel dat je alle 4 de steden netjes aan elkaar hebt geknoopt, maar in 1 regio niet het trein-niveau hebt behaald, dan scheelt je dat zomaar 12 punten in de eindscore.
DONATIES
In de loop van het spel kun je op verschillende momenten donaties doen; je bent tenslotte een rijke filantroop. Je hebt de keuze uit 20 verschillende donaties in 4 categorieën, maar iedere donatie kan slechts door 1 speler worden gedaan. Donaties worden steeds prijziger; de eerste kost je 5 dollar maar iedere volgende donatie kost telkens 5 dollar meer. Per donatie kun je aan het einde van het spel maximaal 12 punten verdienen. Met iedere donatie scoor je weer punten op een ander element in het spel. Zo kun je met je donaties bijvoorbeeld punten scoren voor het aantal kantoren in jouw bedrijf van een bepaald type, voor projecten die je hebt gebouwd van een bepaald type of juist in een specifieke regio.
TELLEN MAAR
Na het einde van ronde 20 gaat iedereen de eindscore opmaken. Je hebt tijdens het spel wellicht al wat stappen op het scorespoor gezet, maar nu gaan de punten pas echt komen. Je ontvangt punten voor de volgende onderdelen:
- Je ongebruikte actie-keuze-tegel
- Ieder actief personeelslid
- Alle gebouwde kantoren
- Open eindbonussen op je project-spoor
- De connectie die je hebt gemaakt tussen de 4 grootste steden
- Projecten gebouwd in steden
- Donaties
SOLO vs ANDREW
In de solo-mode heb je een geduchte tegenstander, je speelt namelijk tegen Andrew Carnegie zelf. Net als in het gewone spel is iedere ronde een andere speler de startspeler, jij of Andrew dus. Andrew doet zijn acties aan de hand van de speciale actiekaarten voor het solo spel. Je zult merken dat zijn acties net even anders zijn dan die van de echte speler. Een aantal dingen zijn anders voor Andrew; hij gebruikt tijdens het spel geen personeel, geld, goederen en studie-punten maar hij heeft altijd genoeg van deze bronnen tot zijn beschikking. Hij heeft ook geen eigen speelbord.
CONCLUSIE
Behalve de tactiek die jij en je medespeler in gedachten hebben, zijn er geen geheimen in dit spel. Alles ligt open en bloot. Iedereen heeft in principe dezelfde kansen en mogelijkheden en de geluksfactor is nihil. En daar houden we van in expertspellen: gelijke kansen; laat de beste tacticus maar winnen. Natuurlijk ben je soms afhankelijk van de keuzes die anderen maken, maar aan de andere kant kun je daar ook weer gebruik van maken door te bedenken welke keuzes je concurrenten waarschijnlijk gaan maken en daarop te anticiperen. Laat ze maar lekker voor je werken!
Een aantal elementen in het spel zorgen voor een goede balans en maken het spel zo eerlijk mogelijk. Zo worden er bij een spel met 2 of 3 spelers al een donatie en meerdere projectlocaties in de steden bezet door een fictieve extra speler. En afhankelijk van het aantal spelers zijn er eventueel een aantal actie-keuze-tegels in het spel. Met deze tegel kan een speler eenmalig tijdens het spel kiezen om een andere actie te spelen dan de door de startspeler gekozen actie op de tijdlijn. Gebruikt de speler deze tegel niet dan levert deze 3 overwinningspunten op aan het einde van het spel.
VORMGEVING
Ook al is het een pre-productie exemplaar, het spel ziet er al prachtig uit. De vormgeving is gewoon heel mooi. Het straalt een heerlijk 19e eeuws sfeertje uit. Op de spelelementen wordt geen tekst gebruikt, maar puur iconen(en daar word ik altijd blij van!). En deze zijn heel duidelijk. Heb je alsnog vragen, dan wordt alles in de regels overzichtelijk uitgelegd.
TACTIEK
Waarschijnlijk klinkt het als complex spel, maar het is dan ook een expert-spel. Er zijn zeker een heleboel mogelijkheden en keuzes die je kunt maken. Maar als je een beetje een geoefende speler bent, zul je de mechanismes in het spel waarschijnlijk snel onder de knie hebben. Maar dat betekent natuurlijk nog niet dat je dan ook al weet wat je moet doen om dit spel te winnen.
Het leuke is dat je alles zo goed mogelijk moet proberen te combineren: het ontvangen van inkomen, verbeteren van je bedrijf, de beste verbindingen op het speelbord maken, transportmiddelen verbeteren en donaties doen. Je kunt het spel op heel veel manieren winnen. Maar je op 1 aspect van het zakendoen richten, gaat je geen overwinning opleveren. Je bent een soort duizendpoot. De vraag is: Hoe kun jij jouw bedrijf het beste runnen, zodat jij de meest welvarende zakenman en grote weldoener wordt? Alle acties worden vroeg of laat een keer gebruikt, dus als jij het nu niet doet dan doet een van je medespelers het wel in de volgende rondes. Dus welke actie heb jij nu het meeste voordeel van tov je tegenstanders, en welke kan actie kan nog wel even wachten? Zo kun je jouw tegenstanders ook voor je laten werken, maak daar dus slim gebruik van.
Tijdens het spel is het een uitdaging om te kijken hoe jij en je medespelers er voor staan. Dat is soms lastig omdat er tijdens het spel maar sporadisch stappen worden gezet op het puntenspoor; vrijwel alle punten worden tijdens de eindtelling verzaeld. Maar omdat alles bij iedere speler open en bloot ligt kun je toch een goede inschatting maken hoe de verhoudingen tussen jullie zijn.
GLIMLACH
Persoonlijk vind ik Carnegie een geweldig spel om te spelen. Ik heb het getest met 2, 3 en 4 spelers(en er is dus ook nog een solo-variant), en het is met al deze aantallen een leuk spel. Het speelt lekker soepel, en de 90 minuten speeltijd vliegen voorbij. Een groot pluspunt is dat er weinig downtime is doordat de meeste acties tegelijkertijd kunnen worden gespeeld door de verschillende spelers. Je kunt je lekker uitleven in het uitwerken van je tactiek en proberen je tegenstanders te slim af te zijn.
Kortom: die brede ‘glimlach’ krijg ik na het spelen van dit Carnegie voorlopig niet meer van mijn gezicht. En hoewel 2021 pas net begonnen is, weet ik nu al een donkerbruin vermoeden welk spel er heel hoog in mijn eindlijst zal staan…
KICKSTARTER
De Kickstarter Campagne van Carnegie start op maandag 18 Januari 2021.
Deze review van Carnegie is geschreven door Mario.
Lees alle reviews van Mario
Koop Carnegie bij je lokale Spellenwinkel:
Alle SpellenwinkelsSteun Spellenbunker, koop bij deze winkels:
bol.comAmazon
Videos over Carnegie
Omschrijving van Carnegie
Carnegie is een Expertspel dat door 1-4 spelers gespeeld kan worden vanaf 12 jaar. Een spelletje Carnegie duurt gemiddeld 90 minuten en scoort qua moeilijkheid 3.5 ster(ren) . Carnegie is ontworpen door Xavier Georges & Ian O'Toole en wordt in het Nederlands in Nederland & België uitgegeven door Quined Games. .
Speel ook deze Spellen
Deze spellen komen uit dezelfde categorieën als Carnegie.