Review van Hadrian’s Wall

Onder de heerschappij van Romeinse keizer Hadrianus Augustus bereikte het Romeinse rijk zijn grootste omvang: van de grens met Schotland tot aan het Midden-Oosten. Hadrianus liet de Muur van Hadrianus bouwen om de noordgrens van Britannia (Engeland) te beschermen tegen invasies van de Picten vanuit Caledonia (Schotland). De muur reikte van kust tot kust, was een symbool van Romeinse macht en scheidde de Romeinen van de barbaren. In Hadrian’s Wall stap je een uurtje in de laarzen van een Romeinse generaal en bouw je een mijlkasteel met verdedigingsmuren. Je krijgt zes speelrondes in deze flip and write om jouw stukje Muur van Hadrianus zo goed mogelijk te ontwikkelen en de Romeinse eer te verdedigen tegen de barbaren die na elke speelronde zullen aanvallen.

Type spel

Hadrian’s Wall is een pen en papier spel. Meestal zijn dat lichte spellen in kleine doosjes die je erbij pakt als opwarmertje of afsluiter van een spellenavond. Yahtzee is natuurlijk zo oud als de weg naar Rome, maar denk ook aan meer recente spellen zoals Clever, Keer op Keer, Patchwork Doodle, Welcome To… en Qwixx. Luchtig werk voor tussendoor en op vakantie dus. Niets aan Hadrian’s Wall is echter luchtig en met de versie die ik gebruikte voor mijn review zette ik 2250 gram op de spellenplank die onder dat gewicht diep moest zuchten.

Doel van het spel

Je wint Hadrian’s Wall als je na zes speelrondes de meeste overwinningspunten hebt. Punten krijg je voor de Romeinse kwaliteiten Renown (faam), Piety (vroomheid), Valour (heldhaftigheid) en Discipline (discipline) én voor vervullen van zes persoonlijke opdrachten waarvan je er per ronde steeds een kiest. De optelsom van alle overwinningspunten na aftrek van je resultaat voor Disdain (minachting), vormt je eindscore.

Voorbereiding

Schud de 48 Fate-kaarten (lotkaarten) en leg die als gedekte trekstapel samen met alle arbeiders en grondstoffen op tafel in een centrale voorraad. Geef elke speler een speelbord, twee speelvellen, iets om mee te krassen en twaalf Player-kaarten (spelerkaarten) in zijn speelkleur (precies genoeg om elke ronde twee kaarten te spelen). Iedere speler heeft dezelfde set van twaalf Player-kaarten en omdat je deze kaarten schudt om een gesloten trekstapel te maken, komen ze per speler in unieke volgorde per twee in het spel.

Spelverloop

In Hadrian’s Wall is het krassen, krassen, krassen. Voordat je lekker kan gaan krassen, doe je elke ronde het volgende.

• Leg de bovenste Fate-kaart van de centrale trekstapel open op tafel. Elke speler neemt de grondstoffen en werkers die op de kaart staan uit de voorraad.

• Trek de bovenste twee Player-kaarten van je persoonlijke trekstapel, kies welke kaart je deze ronde als Path-kaart (padkaart) onder je speelbord schuift en welke kaart je als Prospect-kaart (vooruitzichtkaart) naast je speelbord legt. Beide kaarten leg je gedekt neer tot iedereen klaar is om ze te onthullen. De Path-kaart geeft je een manier om aan het eind van het spel extra overwinningspunten te scoren. Zo krijg je bijvoorbeeld voor de Defender (verdediger) voor elke volledig afgebouwde muursectie een overwinningspunt. Path-kaarten sturen je mogelijk dus een bepaald carriérepad op dat per speler zal verschillen. De Prospect-kaart geeft je extra inkomen en geeft informatie over acties Scout (verkennen) en Market (markt).

• Ten slotte krijg je eventueel nog inkomen omdat je vakjes op je speelvellen hebt dichtgekrast die elke ronde extra inkomen geven.
• Als iedereen zijn kaarten heeft gekozen, omgedraaid en inkomen heeft genomen, ga je allemaal tegelijkertijd krassen.

Om een vakje dicht te krassen, heb je grondstoffen en/of werkers nodig. Elke speler heeft 412 vakjes en cirkeltjes om dicht te krassen dus de keuze is reuze. Wat slim is om dicht te krassen, kan afhankelijk zijn van de Path-kaarten die je speelt. Hier is het kiezen: speel je voor zo veel mogelijk extra overwinningspunten aan het einde van het spel en kies je voor de doelen op je Path-kaarten of kras je tijdens het spel juist vakjes op de kwaliteitensporen dicht en beschouw je extra punten voor de Path-kaarten in de eindtelling als mooi meegenomen? Welke keuze je ook maakt, je kan bouwen aan je muur, je fort, je leger en allerlei gebouwen in het fort. Je kan zelfs gladiatoren trainen, handel drijven en verkenners op pad sturen.

Aan het eind van elke ronde vallen de barbaren aan. Als je van ze wint, ga je vooruit op het Valour puntenspoor. Als je van ze verliest, ontvang je Disdain en dat geeft aan het eind van het spel minpunten. De kracht van je drie cohorten Romeinse soldaten bepaalt of je wint of verliest van de barbaren. Na de aanval van de barbaren start de volgende ronde en zo speel je er zes in totaal.

Oordeel

Garphill Games doet met Hadrian’s Wall iets heel bijzonders: het pakt een mechanisme bekend van voorgerechtjes en desserts en serveert het uit als serieus hoofdgerecht. De pen en papier spellen die ik tot nu toe speelde, zijn eenvoudiger en hebben een veel kortere speelduur. Ik vind het altijd fijn om vakjes mooi binnen de lijntjes dicht te krassen, vooral als dichtkrassen via kettingreacties zorgt voor extra inkomen of overwinningspunten. Je kent dat soort kleine dopamineshotjes vast wel van Clever. Het voelt zo ontzettend lekker een vakje dicht te krassen dat zorgt voor een rits aan punten op meerdere kwaliteitensporen, extra werkers én grondstoffen waarmee ik weer meer vakjes kan dichtkrassen, zodat die cyclus zich nog een keer herhaalt. Zeker richting het eind van het spel heb ik dat ervaren.

Wat ik ook ervaren heb, is stilte. Extreme stilte. Iedereen aan tafel is gericht op zijn speelvellen, zit in stilte vlijtig te krassen en vertrouwt er blind op dat de tegenstander dichtkrast wat hij mag dichtkrassen. Alleen de Market kán voor vederlichte interactie zorgen, vergelijkbaar met handelen met je buren in 7 Wonders. Als iedereen uitgekrast is (en dat hoor je dus luid en duidelijk omdat het muisstil is), kijk je samen hoe de barbaren een poging doen door je verdediging te breken en start de volgende ronde. Hadrian’s Wall is daarom zeker een spel voor de solo-speler die houdt van pen en papier spellen en uitgekeken raakt op fillers. Ik heb dat getoetst en kan dat bevestigen; mijn tweede potje Hadrian’s Wall speelde ik speciaal voor deze review solo en dat gaf me 49 minuten puzzelplezier.

Hadrian’s Wall is ook een spel waarin je moet kiezen; in zes rondes kan je maar een deel van de 412 vakjes en rondjes dichtkrassen en met overal een beetje is de kans op een winnende score gering. In mijn eerste spel bijvoorbeeld, kraste ik vakjes dicht in (slechts) zes van de dertien gebouwen. Gelukkig zijn er ook in Hadrian’s Wall meerdere wegen die naar Rome leiden. De Path-kaarten geven je extra opties om punten te scoren. Omdat die kaarten bij verschillende spelers op andere momenten in het spel komen én spelers zes van de twaalf Player-kaarten als Path-kaart inzetten, ontstaat bij iedere speler een uniek spelverloop. Dat is leuk, ware het niet dat spelers van elkaars gekras, keuzes en tactiek weinig tot niets meekrijgen. Je hóeft het ook niet in de gaten te houden, want je hebt er geen last van. Je zal dus moeten kiezen en dat maakt van Hadrian’s Wall een puzzel die kan blijven boeien. Gelukkig heeft Garphill Games voorzien van twee duimdikke speelvelblokken die goed zijn voor uren speelplezier.

Mijn persoonlijke eindoordeel: ik vind het knap dat Bobby Hill flip and write als centraal mechanisme in een complexer spel met geschatte speelduur van een uur heeft gegoten en wens iedere veelspeler de ervaring om Hadrian’s Wall minimaal één keer te spelen. Ik archiveer het spel in mijn collectie als lijvige solo want ik vond het in het meerspelerspel veel en veel te stil aan tafel.